Aylva State te Witmarsum

Ligging De Aylva State stond in Witmarsum, gemeente Wonseradeel, aan de vroegere hoofdweg van Bolsward naar Harlingen, iets ten zuidoosten van de N.H. Kerk.

Oude foto van het huis uit 1937

Ontstaan Er is sprake van een stins in 1421.
Geschiedenis In 1421 werd de stins bewoond door Tjaert Aylva (uitspraak: Tjeerd Aalwa). Hij liet de stins na aan zijn zoon Epo Aylva die getrouwd was met Wick Sickema. Wick overleed op 26 maart 1475 en na haar werd de stins tot 1515 bewoond door kleinzoon Epo van Aylva.
Deze Epo wist in de strijd tussen de Schieringers en de Vetkopers niet welke kant hij moest kiezen. Eerst was hij waarschijnlijk Vetkopersgezind, want in 1485 werd de stins platgebrand door de schieringer Seerp Beyma. Waarschijnlijk heeft hij zich daarna 'bekeerd' tot de Schieringers, want in 1496 onderging de stins hetzelfde lot door de hand van een groep Vetkopersgezinde Groningers.

In 1586 was de state in bezit van Watze van Aylva. Kort daarna vinden we hier Sybolt Epes van Aylva en zijn vrouw Frouck Feyedr. van Goslinga. Ook zij hebben blijkbaar niet lang plezier van de state gehad, want rond 1600 was hun zoon Ulbe Sybolts van Aylva eigenaar en bewoonde het huis met zijn echtgenote Saepck Sjucksdr. van Wynia.
In 1633 was hun zoon Tjaerd Ulbes van Aylva eigenaar van het ‘landgoed’. In dat jaar althans gaf hij opdracht de kerk van Witmarsum te slopen en er een nieuwe voor in de plaats te bouwen. Hij was getrouwd met Jets Epes van Aylva, mogelijk een nicht van hem.

In 1647 werd zijn neef Ulbo van Aylva, zoon van Ulbo van Aylva uit Hijlaard, eigenaar en bewoner van de state. Deze Ulbo was grietman van Baarderadeel, maar dat weerhield hem niet om zijn huis Tjessinga State in Hijlaard te verruilen voor Aylva State in Witmarsum als woonplaats.
Zijn zoon Cornelis van Aylva volgt hem op als eigenaar van de state.

In 1747 was Hobbo van Aylva heer en meester. Hij gaf opdracht de oude state te slopen en een nieuw huis te bouwen.
Na hem werd de nieuwe state eigendom van Tjaard van Aylva en daarna tot 1795 van een J.D. van Aylva.
Tijdens de Franse overheersing werd in 1804 het huis en omliggende park te koop aangeboden. In 1805 kwamen een groot aantal essen, iepen en abelen ‘onder de hamer’ en werden gekapt.
In 1860 was het goed eigendom van ene T. Mulier, die de state geheel liet vernieuwen. Al in 1867 kwam het huis weer te koop. Het werd mogelijk gekocht door een heer Rodenhuis.
In 1875 werd het opnieuw verkocht, nu in drie delen: 1. het huis met een deel van het park; 2. het achterste deel van het park; 3. het koetshuis.

In 1879 werd mr. J. Klaasesz. de Boer, notaris, eigenaar van de state met het overgebleven deel van het park.
Later kwam de state in handen van de familie Ypey die rond 1900 het oude huis lieten vervangen door een nieuwe villa. Rond 1950 woonde in deze villa nog een weduwe Ypey.

De villa is in de vorige eeuw afgebroken en vervange door een woonzorgcentrum.
Bewoners 1421 Tjaert Aylva
Epo Aylva getrouwd met Wick Sickema
- 1515 Epo van Aylva, kleinzoon van Tjaert
1586 Watze van Aylva
ca 1590 Sybolt Epes van Aylva en zijn vrouw Frouck Feyedr. van Goslinga
ca 1600 Ulbe Sybolts van Aylva
1633 Tjaerd Ulbes van Aylva
1647 Ulbo van Aylva
Cornelis van Aylva
1747 Hobbo van Aylva
Tjaard van Aylva
- 1795 J.D. van Aylva
1804 het huis en omliggende park te koop
1805 groot aantal essen, iepen en abelen gekapt
1860 T. Mulier
1867 het huis opnieuw te koop
mogelijk gekocht door een heer Rodenhuis
1875 opnieuw verkocht
1879 mr. J. Klaasesz. de Boer, notaris
familie Ypey
ca 1950 weduwe Ypey
Huidige doeleinden Op de plaats van de State staat nu een woonzorgcentrum.
Opengesteld Het woonzorgcentrum is niet vrij toegankeljk.
Foto's Oude afbeelding van de State door J. Stellingwerf ca 1722
Bronnen Tekst: J. Leemburg
De heer A. Buwalda
"Beschryvinge van de Heerlyckheydt van Frieslandt" door Chr. Schotanus (1664)
"Tegenwoordige staat van Friesland" ca. 1780
"De historie gaat door het eigen dorp" van A. Algra (1955-1960)
"Baerderadiel, in geakunde" van het Geakundich Wurkferbân fan de Fryske Akademy
Aantekeningen van J. Leemburg uit diverse publicaties
Website van Tresoar
website van de genealogie Buwalda
Foto 1: Wensite van Tresoar
Afb. 1: Archief van J. Leemburg