Geschiedenis
|
De familie Burmania stamt af van een dertiende-eeuwse pastoor van de Sint Vituskerk
van Oldehove. Bij de stins behoorden uitgebreide grondbezittingen, die zich op de
Oldehoveterp bevonden. Doordat de familie afstamt van een pastoor, hadden ze lange
tijd het 'jus patronatus': het benoemingsrecht van priesters van de Sint
Vituskerk.
In de 16e eeuw is Rienck van Burmania, drost van Coevorden, eigenaar van de stins en
hij besluit om rond 1555 deze te laten verbouwen. Rienck heeft een broer Joost, die
getrouwd was met Baef Caters, naar wie het huis ook wel Catershuis werd genoemd.
Het huis blijft tot 1679 in bezit van de familie Burmania, om daarna achtereenvolgend
te vererven op de families Sirtema van Grovestins, Aebinga van Humalda en Eysinga. In
1871 erfde Jkvr. Clara Tjallinga Aedonia van Eysinga het huis. Zij liet het samen
met haar man Bernhardus Hopperus Buma afbreken en geheel opnieuw opbouwen.
Dit echtpaar had voldoende kapitaal om dit te kunnen bekostigen. Ze waren ook eigenaar
van Nijenburgh te Kollum, waar ze gedurende de bouw van het nieuwe huis woonden en
Sminiastate te Wommels. In diezelfde tijd lieten ze ook nog een villa bouwen aan de
Potmarge in Leeuwarden-Huizum.
In 1912 eindigt de particuliere bewoning van het Burmaniahuis, doordat het gekocht
werd door de Algemeene Friesche Levensverzekering Maatschappij, tegenwoordig AEGON,
die het Burmaniahuis-complex met kantoorvleugels eind jaren 80 van de vorige eeuw
verkocht aan de gemeente Leeuwarden.
De oudste afbeelding van de stins/state vinden we op een kaart van Leeuwarden, die
door Jacob van Deventer omstreeks 1560 werd vervaardigd. De afbeelding op deze kaart
van het Burmaniahuis wekt het vermoeden, dat midden op of achter het dak van een
rechthoekig gebouw zich een traptoren bevond. Dit is echter niet met zekerheid te
zeggen, omdat de afbeelding te klein en schetsmatig is.
De volgende afbeelding vinden we op een vogelvluchtkaart van Johannes Sems en Pieter
Bast uit 1600/'03. Hierop is het Burmaniahuis duidelijker afgebeeld. Het was toen een
rechthoekig gebouw met een ronde traptoren tegen de westelijke zijde van de voorgevel.
Aan weerszijden van het hoofdgebouw stonden bijgebouwen die een voorplein vormden. Het
moet een zaalstins geweest zijn van twee bouwlagen op een kelder. In de zestiende
eeuw werden verschillende zaalstinsen, bestaande uit een bel-etage op een
onderkeldering verhoogd met een tweede verdieping. Waarschijnlijk is hiervan ook
sprake was bij het Burmaniahuis. Die verbouwing vond mogelijk in 1555 plaats.
De stins had ook een poort, die al lang verdwenen is en nog een tijd dienst gedaan
heeft bij het Oldehoofster-kerkhof. De poort droeg boven de wapenstenen Burmania en
Aylva het opschrift: 'Rienck van Burmania ridder ende drost tot Coevarden Ao
1555'.
Volgens getuigen had de stins sterke, overwelfde kelders, waarin sporen van
schietgaten zichtbaar waren. De zaalstins zal op z'n laatst uit de vijftiende eeuw
dateren. Waarschijnlijk is het gebouw vele malen verbouwd, voordat het in 1874
gesloopt werd en vervangen door het huidige, grote herenhuis.
De vele verbouwingen hadden tot gevolg dat de oude zaalstins in 1874 al niet meer te
herkennen was. Bij de laatste verbouwing, die waarschijnlijk in de vroege negentiende
eeuw heeft plaats gevonden, was het een groot herenhuis in de empire-stijl
geworden. De toren was al lang afgebroken en de ingang was geheel rechts terecht
gekomen. Het huis kende drie bouwlagen van 6 raamvakken breed en werd gedekt door een
vrij laag schilddak. Het huis was aan de oostzijde voorzien van een lage vleugel.
Blijkbaar beviel Jonkvrouwe Clara Tjallinga en haar man het nogal saaie gebouw niet
en zij lieten het Burmaniahuis -dat de middeleeuwse kern nog bezat- geheel afbreken.
Zelfs de kelders werden afgebroken. Het nieuwe Burmaniahuis, in 1874 ontworpen door
Jurjen Bruns en in 1914 verbouwd is een voorname stadsvilla geworden. Het gebouw is
in neo-renaissancestijl versierd met elementen van natuursteen en pleisterwerk. Er
kwamen zelfs grote leeuwen op het bordes te liggen.
|
Bronnen
|
Tekst: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992
Foto 1: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992
Foto 2 t/m 4: Archief van J. Leemburg
Afb. 1: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992
|