| Ligging |
Donia State ligt in de zuidwestelijke hoek van de Hoarnestreek en de Slachte, Hoarnestreek 1
te Sexbierum, gemeente Franekeradeel. |
| Andere benaming | Saxlahuys (1352), Saecklema (1619), Klein Meckema (1698) |
| Ontstaan | Over het ontstaan van de state is niets bekend. |
| Geschiedenis |
Donia State is voortgekomen uit een reeds in 1352/1369 als “monasterii praedium Saxlahuys”
vermeld goed dat gedeeltelijk eigendom was van het Klooster Lidlum. Noomen schrijft over dit huis: “Een parallel met de eigendomssituatie van Ottema rond 1400 - deels hoofdelingen- en deels Lidlumer kloosterland - werd aangetroffen bij het niet verafgelegen Saxlahuys (FC5, SC5) op de kruising van Hoarnestreek en Slachte. In de jaren 1352/1369 verwierf abt Theodoricus van Lidlum deze sate voor de abdij. In 1511 en ook nog ten tijde van de Reformatie waren Liauckema 1) en het klooster Lidlum 2) samen eigenaar. De naam Saecklema (1619) werd in 1698 - naar latere eigenaars - vervangen door Klein Meckema (1698) 3) en - door onjuiste identificatie - Donia (1850).” In de stemkohieren van Sexbierum heeft Donia State nummer 5 en in het floreenkohier het zelfde nummer. Uit het stemkohier van 1640 blijkt “Jr. Julius van Meckema weduwe” eigenaresse te zijn die het verpacht aan Jan Andries. In 1698 staat het geregistreerd op “de heer Westerhuis, uit naam van zijn vrouw Titia Bogarde” 4) terwijl Reiner Harmens de gebruiker is van het goed dat dan Klein Meckema heet. Twee jaar later staat in het floreenkohier vermeld dat het eigendom is van “De hr. Westerhuys” zonder vermelding van een echtgenote en is de 64 pondemaat land (23.51 ha.) in gebruik bij “Riemer Harmens weduwe”. Dat lijken twee veranderingen te zijn in twee jaar tijd. Duidelijk is dat Riemer Harmens intussen is overleden. Titia Bogarda echter niet, want in 1728 staat in het stemkohier weer als eigenaar vermeld “de heer Suffridus Westerhuys, uit naam van zijn vrouw”. Tjeerd Jelles staat dan geregistreerd als gebruiker. Omdat Donia State niet werd uitgekozen om te dienen voor de financiering van het Westerhuis Gasthuis in Franeker, mag worden aangenomen dat dochter Dieuwcke Westerhuis, die getrouwd was met Johannes Ipes Wielinga, ook deze state van haar ouders heeft geërfd. Hun zoon Epeus Wielinga was op zijn beurt hun erfgenaam en tussen 1740 en 1750 vermoedelijk de nieuwe eigenaar geworden. Hij was raadsheer aan het Hof van Friesland. In 1832 is volgens het kadaster Meindert Sjoerds Donia eigenaar en gebruiker. Waarschijnlijk is hij degene die de boerderij haar huidige naam heeft gegeven. HONKVASTE BOEREN. Op de oproep van de Leeuwarder Courant in 2006 “Welk geslacht het langst boert op dezelfde boerderij”, reageerden negentien families, waaronder Nely Jukema-Nammensma in Sexbierum. Voorouders van haar boerden al vanaf 1681 op Donia-State in Sexbierum. Tweemaal was een dochter opvolger waardoor de familienaam veranderde. De Donia’s boerden er tot 1858. Daarna kwamen de Nammensma’s. Ane Jukema nam het bedrijf in 1973 over van zijn schoonvader Jan Nammensma. Met zoon Jelle runt Jukema nu het akkerbouw- en mestkuikenbedrijf. Van 1900-1921 Nammen Nammens Nammensma. Van 1921-1937 Gerrit Nammensma. Van 1937-1973 Jan Jans Nammensma en Pietertje Joh. Houtsma. Van 1973 tot nu toe Ane Jelles Jukema. Tegenwoordig de zoon J.A. Jukema. In 1804 kocht Meindert Sjoerds de boerderij. Uit de afbraak van een arbeiderswoning en van het oude voorhuis is het voorhuis van deze boerderij gebouwd, dit voor een totaal van f.5000.-. (Overgenomen van Website Oud Tzummarum) 1) Epe Liauckema was voor twee derdedeel eigenaar, Lidlum voor een derde: AdVD, Barradeel, nr. 575/576 (1511); vergelijk RvdA, III, Sexbierum nr. 1 (1546). In 1535 vermaakte Epe Liauckema een rente uit Saexla aan de prebende van St. Catharina voor een eeuwige mis. In 1558 kreeg Luts Liauckema bij boedelscheiding 44 pm in Saeckle sate, waarna dit land door vererving buiten de familie Liauckema raakte. Zie ook: Noomen, "Consolidatie", 167. 2) In 1607 gebruikte Jantke Aenes op Saecklema 17 pm voorheen Lidlumer grond, in 1619 deed zijn zoon Jantke dat; zie Mol en Nieuwland, "Kleasteropkomsten", in: Van der Meer, Administrative boarnen, 78, en RAF, Statenarchief, Gf63 XXXII-17, Va. 3) Zie ook bij *Gerlewa onder Sexbierum. 4) Zie over hen *Hottinga State te Pietersbierum. Zij waren eigenaren van ondermeer de states, buitenplaatsen en stadshuizen Westerhuis te Marrum, Oud- en Nieuw Herema te Tzum, Donia en (de voorganger van) Walburga te Sexbierum, Ropta te Wijnaldum, Jelgersma te Firdgum, Hottinga, Fetza en Lieuwma te Pietersbierum, in 1728 de helft van Hibbema te Oosterbierum en het Martenahuis in Franeker. |
| Bewoners |
1511 Epe Liauckema 2/3 en het klooster Lidlum 1/3 1607 Jantke Aner (gebruiker) 1619 Jantke Jantkes (gebruiker) 1698-1731 Suffridus Westerhuis & Titia Bogarda 1731-1737 Titia Bogarda 1737- ? Dieuwcke Westerhuis en Johannes Ipes Wielinga 1804 Meindert Sjoerds Donia (in 1832 nog eigenaar) tot 1858 fam. Donia vanaf 1858 fam. Nammensma 1900-1921 Nammen Nammens Nammensma 1921-1937 Gerrit Nammensma 1937-1973 Jan Jans Nammensma en Pieterje Joh.Houtsma 1973 tot nu toe (2006) Ane Jelles Jukema Jelle Anes Jukema |
| Huidige doeleinden | Donia State is nu een akkerbouw- en mestkuikenbedrijf en tevens bed & breakfast. |
| Opengesteld | De boerderij wordt particulier bewoond en is niet vrij toegankelijk. |
| Foto's |
|
| Bronnen |
Tekst: J. Leemburg Een deel van bovenstaande tekst is met toestemming van auteur P.N. Noomen overgenomen van de website www.hisgis.nl, tab "kaartlagen", keuze "Stinzen fryslan". Die tekst is tevens gepubliceerd in: "De Stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners", P.N. Noomen, Uitgeverij Verloren, Hilversum 2009 www.hisgis.nl Website Oud Tzummarum Afb. 1: "De Stinzen in middeleeuws Friesland … ", P.N. Noomen Foto 1: Google Earth Foto 2: Jan Leemburg |