Feijtsma State te Huizum

Ligging De Bootsma State stond bij Huizum, gemeente Leeuwarden waar nu de Leeuwarder straat ‘Stinzenflora’ ligt.

Tekening van de State door J. Leemburg (2005, naar J. Stellingwerf, 1722)

Andere benamingen Bootsma State, Rinia State, Feytsma State, Old Feytsma, Jollinga
Ontstaan De State moet in of voor 1451 gebouwd zijn.
Geschiedenis De oudst bekende bewoner van de stins is Jelger Feytsma; hij is de stamvader van de familie Feytsma. Hij wordt als bewoner van de Feijtsma State in 1451 vermeld, het stamhuis van de familie. Jelger was een volbloed Schieringer. Zo dicht bij het Vetkoperse Leeuwarden was dat natuurlijk vragen om moeilijkheden. In 1498 werd deze stins dan ook door de Leeuwarders verwoest, net als Aebingha State en de Staten in Goutum en Wirdum.
Wapen van de familie Feytsma

De State vererft van vader op zoon: Hessel Jelgers Feytsma (1460 - 1505), Jelger Hessels Feytsma (1492-1560) en Hessel Jelgers Feystma (1530-1585) Van deze laatste Hessel wordt gezegd, dat hij op de nieuw gebouwde State gaat wonen. Op de tekening van J. Stellingwerf uit 1723 zien we op het hoofdgebouw het jaartal 1596 in muurankers. Hoogstwaarschijnlijk is het nieuwe hoofdgebouw pas na zijn dood tot stand gekomen.

Hij had een goede verstandhouding met zijn buren op Aebingha State. Samen met ondermeer Epo van Douwma en Epo van Bootsma werd Hessel van Feitsma in 1568 voor Alva gedaagd vanwege hervormingsgezinde acties. Ook hij had geen trek in een schijnproces en kwam niet opdagen, ondanks het feit dat het Spaanse gezag dreigde zijn bezit te verkopen. Waarschijnlijk is hij naar Emden gevlucht, dat destijds een vrijwel Nederlandse stad was door alle vluchtelingen die daar woonden.

In het begin van de 17e eeuw kwam het huis in bezit van een jonkheer Haye of Hayo Van Rinia. Hij is kapitein in een Compagnie Groninger Regiment en trouwt in 1661 met Machteld Elisabeth Warmoldusdr van Accama, dochter van Warmoldus van Accama en Machteld van Aytta. De ondertrouw vindt plaats in Groningen en bij die inschrijving staat vermeld, dat Haye woonde 'op out Feitsma anders Jollinga tot Husum'. Haye was een zoon van Haye van Rinia en Beatrix Lieuwkema en sterft al in 1665, zijn weduwe en vier minderjarige zoons en een dochter achterlatend.
Waarschijnlijk na 1665 wordt de State gekocht door Tjerck Tjaards Poppinga, die emeritus predikant is en als laatste in Pietersbierum gestaan heeft. Hij is een vermogend man en behoort in 1697 tot de hoogstaangeslagen in Achtkarspelen. In datzelfde jaar verkoopt hij de State aan de secretaris Tacitus Taco Buma en Meynardus Dotingh.
Schilderij van de familie Doting

Tacitus Taco Buma is zwager van Meynardus, door zijn huwelijk met Titia Doting. Meynardus is zelf getrouwd geweest met Sara Acronius, een rijke eigenerfde familie en was secretaris van Leeuwarden. In 1722 is hij volgens de tekening van J. Stellingwerf nog steeds eigenaar. Er is een schilderij bewaard gebleven, waarvan niet met zekerheid valt te zeggen, welk gezin er op staat, volgens rkd.nl betreft het de familie Doting. Wat me overigens opvalt, is dat het schilderij gedateerd wordt op 1675 - 1699, terwijl de eerste zoon pas in 1700 geboren wordt: Johan Isaak (1700), Titia Margaretha (1701), Frouck Juliana (1705), Gellinus Dominicus (1706), Meinard Huygh (1711), Meynert Huygh (1713), Wicher Arreus (1715), Anna Juliana (1716), Margaretha Johanna (1717) en Elisabeth Frouwina (1722). Volgens dit lijstje zou het schilderij dan tussen 1706 en 1711 gemaakt moeten zijn en staan er twee dochters en twee zoons op.
In de eerste helft van de 18e eeuw werd de state afgebroken en kwam er een boerderij voor in de plaats.
Op de tekening van J. Stellingwerf zien we een groot gebouw, waarbij het Stateterrein bereikt kan worden via een poortgebouw. Vervolgens kwam je op een omgracht voorterrein. Via een bruggetje over de slotgracht ging je de State via het hoofdgebouw naar binnen. Boven de ingang is nog een wapenschild te zien en achter het hoofdgebouw is een nog groter gebouw met windvanen op het dak waar te nemen.

In 1787 werd Huizum als volgt beschreven in de ‘Tegenwoordige Staat der Vereenigde Nederlanden; veertiende deel; vervattende het vervolg der beschryving van Friesland’, op deze website veelal afgekort tot ‘Tegenwoordig Staat van Friesland’:
"Huizum, liggende zeer naby Leeuwarden, doch buiten den klokslag dier Stad. …… hier ligt ook Bootsma, waar van de Edelen van dien naam beroemd, doch reeds voor langen tyd uitgestorven zyn....".

Van een bewaard gebleven afbeelding door J. Stellingwerf van een stins onder Huizum (1722) werd steeds aangenomen dat hierop Aebinga State afgebeeld is. Op goede gronden werd onlangs verdedigd dat daarop echter Feitsma is afgebeeld.
Op deze tekening bestaat het complex uit een onderkelderd twee verdiepingen hoog bouwwerk met een schilddak, uit het water opgetrokken. Op de benedenverdieping zijn rondboogvensters te zien en boven smalle hoge vensters met luiken en glas-in-lood.
Daarvoor staat een lager L-vormig bouwwerk met een trapgevel en een uitgebouwde geveltuit. Tegen het L-vormige gebouw staat een zeer eenvoudige, rechthoekige toren met een schilddak, wellicht een restant van de oorspronkelijke stins die later is verhoogd en tot traptoren gedegradeerd. Ook dit kleinere L-vormige gebouw lijkt smalle ramen met luiken te hebben, maar wie de tekeningen van Jacob Stellingwerf kent, zal weten dat hij de gebouwen en dus ook de detaillering vaak veel smaller tekende dan ze in werkelijkheid waren. Boven de ingang van dit gebouw zit een wapensteen met alliantiewapens en in de zijgevel is 1596 te lezen, ongetwijfeld in de vorm van muurankers.

Achter dit gebouw is een balustrade te zien, mogelijk als afgrenzing van een voorplein voor het hoofdgebouw. Voor de ingang is een brug over de slotgracht geslagen, die aan de voorzijde is afgesloten door een hek naast een bouwwerk dat er uitziet als een stal- en koetshuis. Daar weer voor staat een eenvoudig poortgebouw met een tentdak waarin enkele gaten te zien zijn. Dit zijn mogelijk gibbegaten: gaten voor een klein soort duiven die veel door welgestelden werden gehouden. Deze duiven werden gehouden voor de consumptie. Zij schijnen erg smakelijk geweest te zijn. Het houden van deze duiven is, net als de zwanenjacht, lange tijd een privilege geweest dat was voorbehouden aan de adel.
Bewoners ca 1450 Jelger Feytsma, getrouwd met Tieth van Oenema
ca 1475 - voor 1500 Hessel Jelgers van Feytsma (zoon), getrouwd met His Gerroltsdr. van Herema
ca 1515 Jelger Hessels van Feytsma (zoon), getrouwd met Claer van Eminga
ong. 1550-1585 Hessel Jelgers van Feytsma (zoon), getrouwd met (I) Bauck Galesdr. van Galama
getrouwd (II) met Habel van Offenhusen
ca 1600 - voor 1623 Jelger Abbes van Bootsma (neef), getrouwd met (II) Eets Wytzes van Feytsma
ca 1623 (mogelijk) kinderen van Jelger Abbes van Bootsma
ca 1660 - 1665 jhr. Haye Hayes van Rinia (koop), getrouwd met Machteld Elisabeth van Accama
na 1689 - 1697 Tjerck Tjaards Poppinga (koop), getrouwd met Antje Haantjes
1697 - na 1722 Tacitus Taco Buma en Meynardus Dotingh
vóór 1750 state afgebroken
Huidige doeleinden Van de State is niets meer terug te vinden.
Opengesteld n.v.t.
Foto's Tekening van de State door J. Stellingwerf uit 1722 Detail van kaart uit atlas van Schotanus (1718)
Bronnen Tekst: J. Leemburg/C.W. Braaksma
‘Ljouwerteradiel’ door dr. G. Abma, 1984
’Tegenwoordige Staat der Vereenigde Nederlanden; veertiende deel; vervattende het vervolg der beschryving van Friesland’
Website Historisch Centrum Leeuwarden: Dorpen in Leeuwarderadeel
Blog van de heer A. Buwalda
Afb. 1: J. Leemburg
Afb. 2: States en Stinsen, adellijk wonen in Friesland, 1992