| Ligging |
Deze State stond in Dongjum, gemeente Franekeradeel ongeveer waar nu de noordoostelijke
op- en afritten van de A31 liggen. |
| Ontstaan | Deze State werd in het begin van de 17e eeuw gebouwd. |
| Geschiedenis |
Op de Sickemastate te Herbaijum woont in het begin van de 17e eeuw Johan van Goslinga,1) die
grietman van Franekeradeel is; hij is getrouwd met Fed Sophia van Cammingha van Ameland. Dit
echtpaar besluit om een nieuwe State te bouwen in Dongjum.2) Johan en Fed Sophia zijn de
ouders van de Friese staatsman Sicco van Goslinga (1664-1731). In 1681 liet Sicco zich inschrijven aan de Franeker Academie en naderhand studeerde hij eveneens aan de Hogeschool te Utrecht. Nadat hij een aantal buitenlandse reizen had gemaakt kreeg hij in 1687 een baan bij de Provinciale Rekenkamer. Toen zijn vader een jaar later overleed volgde hij deze op als grietman van Franekeradeel. In 1692 trad hij te Ballum op Ameland in het huwelijk met Johanna Isabella barones thoe Swartzenberg en Hohenlandsberg, Erfvrouwe van Ameland. Hij vestigde zich met haar te Dongjum, waar hij tot zijn overlijden op Goslinga-state bleef wonen. 10 december 1700 Jhr. Sicco van Goslinga, grietman van Franekeradeel te Dongjum ter eener zijde en Hector van Glinstra, ald grietman van Tytsjerksteradiel, B. Knock en Dr. A. van Bolten als rentmeesters van het Soete Name Jezus Gilde te Leeuwarden gaan een ruiling van 2 zathe’s te Blija en te Peins aan. (bron: www.wumkes.nl) Hij vocht mee in de Spaanse Successie-oorlog als gouverneur te velde en nam deel aan de Slagen bij Ramillies (1706), Oudenaerde (1708) en Malplaquet (1709). Tijdens deze veldslagen had hij veel succes en dit had tot gevolg dat hij gevolmachtigde was bij de Vrede van Utrecht in 1712-1713. Tevens werd hij afgezant van de Republiek aan het hof van Lodewijk XIV te Versailles in 1714. De familie Goslinga stierf uit in mannelijke lijn toen Sicco in 1731 overleed. Wel werden afstammelingen van zijn dochters, de Burmania's en de Graven van Wassenaer-Obdam, later nog grietman van Franekeradeel. Uiteindelijk werd de state in 1803 afgebroken. Op 18 september 1764 worden er iepen en abelen verkocht “op het slot van de freulijns van Goslinga te Dongjum. Op 7 november 1772 is er “op ’t slot van freule v. Goslinga” opnieuw een verkoping, deze keer van “130 zware iepen, vruchtboomen, een keurig jagt, vee” enz. In 'De Tegenwoordige Staat van Friesland' uit 1786 kunnen we lezen: 'heden bestaat het voorname sieraad des dorps in de fraaje State Goslinga, ten Zuiden der Kerk gelegen, en in de voorige eeuw gesticht door den grietman Johan van Goslinga: van deeze plaats loopt eene lange allee naar den grooten rydweg van Franeker op Leeuwarden.' Van de hand van Jacob Stellingwerf is geen tekening bekend van de Goslinga State. Gelukkig werd de State wel vastgelegd op een fraaie kleurtekening die niet gesigneerd is, maar mogelijk van de hand van Abraham de Haen (1707-1748) kan zijn. Deze tekenaar maakte in 1734 kleurtekeningen van Marsum en Tzummarum. Het opschrift luidt: "'t Huis van den Hr. Goslinga, pleni potentianida te Doengjum bij Franeker." Pleni potentia kan 'rijk aan macht' betekenen, maar wat -nida betekent is onduidelijk. Het is wel zeker dat het opschrift op Sicco van Goslinga slaat. Op 14 november 1803 is er sprake van een “verkoop van 30 esschenboomen staande aan de oostzijde van het afgebroken slot der gravin van Wassenaar onder Dongjum op de kant van de opvaart langs het voetpad”. Op de afbeelding zien we tussen de bomen door niet zo veel van de State. Het was in elk geval een breed en niet erg diep gebouw van twee verdiepingen onder een schilddak met forse hoekschoorstenen. Rechts van de deur zijn vier ramen zichtbaar en ervan uitgaande dat het huis symmetrisch gebouwd is, zullen aan de andere kant zich ook 4 ramen bevonden hebben. Links zijn onder de bomen nog wat aanbouwen zichtbaar, mogelijk zijn dat stallen en een koetshuis. Het voorplein was toegankelijk via een dam in de gracht, waarop een fors hek geplaatst was. Helemaal rechts op de tekening is nog een theekoepel zichtbaar. In de kerk van Dongjum is een fraai praalgraf geplaatst, door de kinderen van Sicco, dat vervaardigd werd door de vooraanstaande beeldhouwer Jean Baptist Xaverij. 1) Hij was ondermeer eigenaar van Ropta State onder Wijnaldum. 2) De buitenplaats werd vermoedelijk op of bij de plek van de vroegere Jelmersma stins op Bootwerd gebouwd en aangelegd. |
| Bewoners |
begin 17e eeuw Johan van Goslinga - 1731 Sicco van Goslinga - 1761 freule A.R. van Goslinga - 1803 gravin van Wassenaar |
| Huidige doeleinden | Van Goslinga State is de situering in het terrein niet meer te herkennen doordat het terrein wordt bedekt door de noordoostelijke op- en afritten van de A31. |
| Opengesteld | n.v.t. |
| Foto's |
 |
| Bronnen |
Tekst: Delen van de tekst zijn overgenomen uit “Stinsen en States, Adellijk wonen in
Friesland”, Ronald Elward en Peter Karstkarel, Friese Pers Boekerij, Leeuwarden mei 1992 Kleinere delen van de tekst zijn overgenomen van “Uit de geschiedenis van het Geslacht Laansma” door S. Laansma gepubliceerd op http://oudtzummarum.nl www.wumkes.nl Afb. 1: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992 Afb. 2 en foto 1: archief J. Leemburg Afb. 3: vermoedelijk www.hetgeheugenvannederland.nl |