Groot Deersum

Ligging De State Groot Deersum lag bij Achlum (Deersum 2) binnen de gemeente Franekeradeel.

Tekening van de State door J. Stellingwerf uit 1722

Ontstaan Het poortgebouw is in de 17e eeuw gebouwd.
Geschiedenis Ten noordoosten van het dorp Achlum staat nog het poortgebouw van de vroegere state 'Groot Deersum'. Het is in de 17e eeuw gebouwd van gele baksteen en voorzien van trapgevels. In de gevel aan de veldzijde bevindt zich een gevelsteen met het volgende opschrift:
'Michiel Jacobs, Deersum, Anno 1658.'
In deze gevel bevinden zich duivengaten.
Het stemkohier van 1640 vermeldt: “Michiel Jacob” als gebruiker en “Juffr. Arriaentie Schaft” uit Hoorn als eigenaresse. Er staat bij vermeld “schiet 43 floreen”. Een heel fors belastingbedrag dus het moet een chique huis en een grote boerderij geweest zijn. Groot was de boerderij zeker want het floreenkohier uit het jaar 1700 vermeldt een oppervlakte maar liefst 141 pondemaat (51.8 hectare). Ongeveer twee keer zo groot als de gemiddelde boerderij in die tijd.
Michiel Jacobs was in 1658 nog steeds de pachter en juffr. A. Schaft eigenaresse. Michiel noemde zich “Van Deersum” en is in 1668 begraven in de kerk van Achlum.

Een van de eerst bekende bewoners was Peter van Deersum, die op zeker moment een paard kwijtraakte aan een roversbende. Zij erfgenamen worden in 1546 ook vermeld als eigenaren van de boerderij Klein Ludum aan de andere kant van het dorp.
In 1698 was Hans Douwes gebruiker van het goed en de “Mennist” (doopsgezinde) Claas Romkes Braem eigenaar. Claas was een zoon van Romke Jacobs en Frouckien Claeses Braem. Zij was op haar beurt een dochter van Claes Freerks Braem die in 1627 trouwde met Cunierke (Knierke) Jacobs Deersum uit Achlum. Claas moet rond 1698 overleden zijn want in 1700 was eigenaresse “Wed. w. Claes Romkes Braam” terwijl Hans Douwes nog gebruiker was van de dan 141 pdm grote boerderij waarvoor toen 43 gulden en 14 stuivers floreenrente betaald moest worden.

In het stemkohier van 1728 staat “De heer Poortier, uit naam van zijn vrouw” vermeld als eigenaar die het toen verpachtte aan Wybe Heins. Deze heer “Poortier” was Hermanus J. Portier uit Hoorn die in 1718 te Harlingen getrouwd was met Froukjen Clases Braem, de dochter van Claes Romkes Braem en Neeltje Minses.
In het kadaster van 1832 staat “Carel Jan Julius Storm van Gravezande” te Vorden “(in Gelderland)” vermeld als eigenaar. Deze adellijke en elders wonende grootgrondbezitter zal Groot Deersum ongetwijfeld verpacht hebben, maar de pachters uit die tijd zijn mij (nog) niet bekend.

Op het nog steeds omgrachte terrein, waar het slot gestaan heeft, bevindt zich nu een laat 18e-eeuwse boerderij. De gracht is met een eigen opvaart verbonden met de Bolswarder vaart. De poort staat op de gracht en bezit in de zijgevels nissen met kleine kijkspleten.
Van het slot zijn geen afbeeldingen bekend.
Bewoners Peter van Deersum (1e helft 16e eeuw)
1546 erfgenamen van Peter van Deersum
1640 juffr. A. Schaft eig., Michiel Jacobs Deersum (gebruiker)
1698 Claas Romkes Braem eig., Hans Douwes (gebruiker)
1700 Neeltje Minses, weduwe van Claes Romkes Braam
1728 Froukjen Clases Braem, getrouwd met Hermanus J. Portier
1832 Carel Jan Julius Storm van Gravezande
2014 P.H. Veldman
Huidige doeleinden Alleen het poortgebouw is bewaard gebleven. Op het stateterrein staat een laat 18e-eeuwse boerderij met voor de huidige bedrijfsvoering noodzakelijke moderne bijgebouwen.
Opengesteld Het poortgebouw is vanaf de weg te zien. De boerderij is niet toegankelijk.
Foto's Foto van het poortgebouw
Zwartwit foto van het poortgebouw
Bronnen Tekst: Aardrijkskundig Woordenboek van Van der Aa
Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979
Website over de familie Braam
"Het dorp Achlum gemeente Franekeradeel” (auteur mij onbekend)
Blog van de heer A. Buwalda
Foto 1: Albert Speelman
Foto 2: fotograaf onbekend