| Ligging |
Deze van stins werd na afbraak vervangen door een State, die nu aan de
Heremastate nr. 1 in Joure staat, gemeente De Friese Meren.
 |
| Andere benamingen | Oenema, Hoytemastins, Uninga |
| Ontstaan | Het is mij niet bekend wanneer de stins gebouwd werd; wel dat hij in 1581 gesloopt werd, waarna er een State werd gebouwd. |
| Geschiedenis |
In 1466 komen we een Tyepka Onama tegen. Hij is mede-ondertekenaar van een marktbrief, die
Joure van de rechters van Haskerland ontvangt. In deze brief krijgt "de marcket opter
Heuwera byder moelen" verschillende privileges. Tyepka was een lid van de familie Oenema van Akmarijp. Er wordt verondersteld, dat hij al de beschikking had over de Heremastins, omdat zijn kleindochter Tjets Ulckesdr van Oenema, in Joure over een huis beschikte. Van deze kleindochter stamt volgens traditie de familie Uninga van Hoytema af. Tjets Ulckesdr van Oenema trouwt met Botte Hoytes van Hoytema, en ze krijgen een zoon Hontye, die zich Hontye Bottes van die Suaeghe (Snikzwaag) noemt en in 1496 bij het Slotermeer sneuvelt. Hontye had een zoon, Botto Hotzisz, die in 1505 tot de edelen van de Zevenwouden gerekend wordt. Tussen 1520 en 1580 komen we drie leden uit de familie Uninga van Hoytema tegen, die grietman van Haskerland waren. De laatste van deze drie was Hoyte Uninga van Hoytema, die vanwege zijn Spaanse gezindheid moest vluchten. Vervolgens wordt in 1581 door de Staten van Friesland opdracht gegeven om het steenhuis af te breken, "ten eynde het selve nyet byden vyandt geoccupeert werde ende daer van een roofnest maecke". In 1589 is door Willem Lodewijk tegen de dreigende Spanjaarden een schans opgeworpen, op dit strategische punt, hoewel het terrein rond de schans eigendom bleef van de familie Unema van Hoytema. De hierboven genoemd Hoyte heeft een dochter, Gerland Uninga van Hoytema, die de nieuwe eigenaar van het terrein wordt. Zij is getrouwd met Wigle Herema van Tzum en sterft in 1608. Daarna vererft Heremagoed nog twee maal in vrouwelijke lijn. Eerst op Gerlands dochter Habel van Herema en in 1615 op haar kleindochter Ebel van Grovestins. Er wordt dan gesproken van "de zaate ende landen gelegen op d'Joure met de stepachten ende swaneiacht van de Joure ofte Hasschervyffgae". Binnen de vorm van deze schans zou Herema State zich in de volgende eeuwen ontwikkelen. Rond 1625 is Barthold Tjaerda van Starckenborg, omdat hij getrouwd is met Ebel van Grovestins, eigenaar en hij besluit een State te bouwen. Dit nieuwe huis krijgt een eenvoudige vierkante vorm, die hij naar de grootmoeder van zijn vrouw, Habel van Herema, Herema State noemt. Later is het huis in bezit gekomen van de familie Vegilin van Claerbergen. Door deze familie worden verschillende verbouwingen uitgevoerd. Rond 1708 wordt de State uitgebeid met een vleugel, waarin de grote of blauwe zaal te vinden is. Hoe de State er toen uit zag, zien we op een tekening van Jacob Stellingwerf rond 1723 maakte. Niet lang na 1708 vindt er weer een verbouwing plaats en wordt het interieur gewijzigd in de Lodewijk XIV-stijl; een stijl die toen in de mode was. In de 18e en 19e eeuw had het geheel nog steeds een zeer monumentaal aspect. Echter vooral in 1908, toen het geheel werd aangepast ten behoeve van een volkssanatorium en in 1924, toen het verbouwd werd tot landhuis, heeft de state veel van zijn oude glans ingeboet. Alleen een zaal uit 1700 is bewaard gebleven, welke in Louis XIV stijl is verbouwd. De vensters bezitten nu empireramen. Gedurende de 17e en 18e eeuw is het pand in het bezit geweest van de familie Vegelin van Claerbergen. Ook het park heeft door de eeuwen heen veel veranderingen ondergaan. Uit 1786 dateert een fraaie beschrijving uit "de tegenwoordige staat van Friesland": "Deeze plaats is zeer fraai aangelegd, met schoone wandelwegen en vruchtbomen versierd, en vooral uitmuntende door een fraaien van aarde opgeworpen berg, ter hoogte van ruim veertig voeten, op welken een schoon zomerhuis staat met lood gedekt, van waar men, voor dezen, het gezigt had op verscheidenen verre afgelegen Dorpen en Steden, 't welk nu echter allengs, door het hoog opschietende geboomte, niet weinig wordt belemmerd". De berg is nog deels aanwezig. Nu is het pand in gebruik als gemeentehuis van de gemeente De Fryske Marren. |
| Bewoners |
1466 Tyepka Onama Tjets Ulckesdr van Oenema (kleindochter), getrouwd met Botte Hoytes van Hoytema - 1496 Hontye Bottes van die Suaeghe ca 1505 Botto Hotzisz van die Suaeghe ca 1558 - 1581 Hoyte Uninga van Hoytema 1581 - 1608 Gerland Uninga van Hoytema (dochter), getrouwd met Wigle Herema 1608 - 1615 Habel van Herema 1615 Ebel van Grovestins (kleindochter), getrouwd met Barthold Tjaerda van Starckenborg 17e eeuw familie Vegelin van Claerbergen - 1940 jhr. P.B.J. Vegilin van Claerberge 1940 - 1984 gemeente Haskerland 1984 - 2014 Gemeente Skarsterlān 2014 Gemeente De Friese Meren |
| Huidige doeleinden |
Op de plaats van deze stins staat nu de Herema State. Het gebouw is in gebruik als gemeentehuis. |
| Opengesteld | Het gemeentehuis is niet vrij toegankelijk. |
| Foto's |
|
| Bronnen |
Tekst: Stinsen en States, adellijk wonen in Friesland, 1992
Tekst: C.W. Braaksma Bronnen: R.J. Wielinga, Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979, 164 blz. P.N. Noomen, De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners, 2009 Website van Staten en Stinzen Foto 1 en 2: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992 Afb. 1: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992 Afb. 2: Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979 |