| Ligging |
De Jonger Tjaerda stond in de noordoostelijke hoek van de Latsmaleane en de Hoarnestreek
tegenover Vredenoord (Latsmaleane 3) in Sexbierum, gemeente Franekeradeel. |
| Andere benaming | Groot Tjaerda, Jongere Tyaerde landen |
| Ontstaan | Het huis wordt in 1386 indirect genoemd. |
| Geschiedenis |
Dit goed werd reeds in 1386 indirect - in de naam van de aanzienlijke bewoner Stzialing
Thiarda - genoemd; het goed als zodanig heette in 1546 Jongere Tyaerde landen. Naast de
boerderij lag een stinswier. In 1386 woonde hier Stzialing Thiarda, die in dat jaar als getuige en medezegelaar optrad bij een verzoening in een conflict in de buurt van Mantgum. Pas in 1546 vernemen we weer iets over Tjaerda. Dan ligt op de oosthoek van de Hoarnestreek en de weg naar het dorp de sate "Jonger Tyaerda", myt die huyssteedt, wyer ende cleyne fenne. De wier wordt ook op kaarten van 1637 en 1718 aangegeven; het perceel ten zuiden ervan heet nog steeds "de Hegewiers fjouwere". 1) Oorspronkelijk bestond er waarschijnlijk een relatie met het in het westen aangrenzende goed Jeldera Tyaerda, dus "Oud Tjaerda" ten noorden van de Hoarnestreek.2) Jonger Tjaerda heette in 1640 Groot Tjaerda en werd toen door de weduwe Juckema verpacht. De ligging van de wier van Tjaerda lijkt op die van de nog bestaande Hege Wier en die van Oldehuis in Wynaldum: aan de toegangsweg naar het betreffende dorp. Al vanaf 1511 is er geen sprake meer van een adellijk bewoond goed. Omstreeks 1830 (kadastraal minuutplan) lag de boerderij nog op de oude plaats, op een terpje aan de Hoarnestreek, naast de plaats van de voormalige wier. Omstreeks 1850 was de sate onbehuisd. Na 1850 werd de boerderij naar de tegenover liggende, westelijke hoek verplaatst; tegenwoordig heet hij "Vredenoord". De plaats van het oude Groot Tjaerda en van de wier is in het reliëf nog te zien. Een fraaie kaart van Tjaerda in Sexbierum bevindt zich in het archief van Tjaerda-state Rinsumageest. 1) RAF, Tjaardastate Rinsumageest, nr. 33 (kaartboek 1637), cf. PKAF, I, 17; atlas Schotanus (1718); Fryske Akademy, toponiemencollectie Spahr van der Hoek; Veldman, Lânnammen út Barradiels ferline, 57. 2) RvdA, III, Sexbierum nr. 49; tussen het ten noorden van de Hoarnestreek gelegen land van Groot Tjaerda (FC25) en dat van Latsma (FC22). In 1549 beschikte buurman Schelte Latsma bij testament over een rente uit dit goed, dat voor 1640 uiteenviel en geen stem- en floreennummer had. Nu 'de Bûnte Bok'. Zie verder: Noomen, "Consolidatie", 169. |
| Bewoners |
1386 Stzialing Thiarda 1640 Juffr. Maria van Tjaerda weduwe Juckema eig., Wyger Hebbes gebr. 1698 “De erven van de heer Tjallinga van Camstra op Tjaarda, Rinsumageest, papist” eig., Jan Jarichs gebr. 1728 “Kapitein Eusum uit naam van zijn vrouw, papist” (zie ook Oldehuis bij Wijnaldum) 1832 weduwe B.J.G. van Asbeck |
| Huidige doeleinden | Het terrein wordt nu gebruikt als akkerland. |
| Opengesteld | n.v.t. |
| Foto's |
 Het terrein met de twee verhogingen waar Jonger Tjaerda heeft gestaan met geheel links het perceel waar de stinswier lag vóór de hoge bomen van Latsma State, in het midden van de foto de torenspits van Pietersbierum boven de bomen van Walburga State en geheel links boerderij “Vredenoord” met daarachter de boomkruinen van Liauckama State. “Vredenoord” is de opvolger van de boerderij van “Jonger Tjaerda”. |
| Bronnen |
Tekst: Bovenstaande tekst is met toestemming van auteur P.N. Noomen overgenomen van de
website hisgis, tab "kaartlagen", keuze
"stinzen fryslan". Die tekst is tevens gepubliceerd in: "De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners", P.N. Noomen, Uitgeverij Verloren, Hilversum 2009 “De boerepleatsen en gerniershuzen ut it âlde Barradiel”, K. Swart en G. Vogel, 1996 Foto 1: Google Earth Foto 2: Jan Leemburg |