| Ligging | Deze State stond bij Dantumawoude, nu Damwoude, gemeente Dantumadeel. |
| Ontstaan | De oudste vermelding van de State dateert uit 1423. |
| Geschiedenis |
Het gebied rond Dantumawoude is waarschijnlijk ontgonnen vanaf de tegenwoordige
Achterweg-Kooiweg, waardoor Oenema het oudste adellijke huis zal zijn. In het testament van Duco Onnema uit 1423, die als 'commensaal' in Klaarkamp testeert en sterft, wordt Onnemahuis als een eenheid telkens vermeld. Het vererft als Domus en Domusstadium aan de gezusters Ewingha. De kleinkinderen van Duco erven een deel van het Onnemahuis, dat teruggegeven moet worden aan het Onnemahuis wanneer zij zonder nakomelingen zouden overlijden. Hetzelfde geld voor het deel dat zijn vrouw als levenslang vruchtgebruik krijgt: dat deel moet na haar dood teruggegeven worden aan het Onnemahuis. Het lijkt een vroege fideicommisaire bepaling. Na de legaten aan de kerkelijke functionarissen en instellingen wordt aan hen die Onnemahuis bezitten en bewonen grond toegekend en vijf akkers 'buppa da huise in der huis were' gelegen. Op de plaats waar Schotanus Oenema State aangeeft is in 1967 een put gevonden met een houten onderbouw en een bovenbouw van veenzoden, waarin scherven van bolpotten en schalen, mogelijk uit de 13e eeuw gevonden zijn. Waar Oenema State gestaan heeft lijkt op een terp, maar het is echter een hooggelegen terrein. In 1472 werd een rente uit 'Onnemagued' 'Lidzende twisken Dockum ende Dantemwald' door Gaytia Iwesma en zijn vrouw toegewezen aan Juw Harinxma. In 1511 is Onnema Huus van Worp Donia, die eigenlijk een Idskema was (zie Donia State). Het is 64 pondemaat groot en is met een 'cleijn gued tot Onnema Huus' slechts met anderhalve floreen belast. In 1511 zijn Groot en Klein Oenema beide onbewoond. Van het kleine huis was Douwe Donia eigenaar. |
| Bewoners |
1423 Duco Onnema 1472 Gaytia Iwesma 1511 Worp Donia en Douwe Donia |
| Huidige doeleinden | Van de State is niets meer terug te vinden. |
| Opengesteld | n.v.t. |
| Foto's | |
| Bronnen | Tekst: Herma M. van den Berg, De Monumenten van Geschiedenis en Kunst, Noordelijk Oostergo, Dantumadeel, 1984, 254 blz. |