Siccama State te Augustinusga

Ligging	Deze State stond iets ten westen van Augustinusga, gemeente Achtkarspelen.
Ontstaan	De State wordt voor het eerst aan het eind van de 15e eeuw genoemd.
Geschiedenis	De oudste bewoner van Siccama State vinden we in 1482 vermeld: Harco Siccama. Hij woonde eerder op Siccamahuis te Niehove in Groningerland, waar hij vrij zeker ook geboren is. Harco is mogelijk de bouwheer geweest van deze state, maar waarschijnlijker is het dat het een, onder een andere naam bestaande stins geweest is. In 1511 wordt Atte Siccama op deze plek vermeld; mogelijk een zoon van Harco. Daarna is tot omstreeks 1545 diens zoon Rytschke Attes Sickema, geboren rond 1480, eigenaar van de state. Ritske was hereboer, landeigenaar te Surhuizum in 1511 en in 1543 kerkvoogd te Surhuizum. Zoon Wyt Ritskes Sijckema, geboren rond 1520 in Augustinusga, erfde de state rond 1545. Hij was landbouwer (hereboer) en bezat al in 1543 veen te Ophuis onder Surhuizum. Hij overleed in 1576 te Surhuizum. Eelthye Wyts Syckema, geboren in 1550 of 1560 in Surhuisterveen erfde de state van zijn vader. Hij stierf voor 29 november 1621 te Doezum, Landeigenaar te Surhuizum 1598-1621, Heer van de Siccamastate te Augustinusga, Assessor, commissaris, rechter en volmacht. De bijbehorende landerijen zijn in het stemkohier geregistreerd onder de nummers 14 en 15. In 1640 is SC14 eigendom van Cornelis van der Voordt die het zelf gebruikt en SC15 van Gijsbert van der Voordt die het verpacht aan Hendrik Tzjebes. Vermoedelijk waren zij broers en (mede-)erfgenamen van de voormalige Siccama goederen. In 1698 is SC 14 eigendom van Livius van Scheltinga die het verpacht aan Jan Johannes Hiemersma, omdat hij zelf voornamelijk in Leeuwarden woont. SC15 is dan eigendom van Grietman Eelco van Haersma die zelf als gebruiker geregistreerd staat. Eelco woont dan echter op het naastgelegen Gaykama State, dat dan eigendom is van de kinderen van Edzart van Grovestins. In het floreenkohier (een belastingregister) van 1700 staan zowel FC27 (SC14) als FC28 (SC15) op naam van grietman Eelco van Haersma. Vermoedelijk is hij in tussentijd in het bezit gekomen van SC14 doordat zijn echtgenote het heeft geërfd. Eelco staat dan niet meer vermeld als gebruiker van Gaykama State. In 1702 overlijdt hier Romckjen van Scheltinga, afkomstig van Buitenpost, die in 1694 met Eelco van Haersma getrouwd was en die op zijn beurt afkomstig was van Oudega in Smallingerland. Eelco sterft in 1712 en zijn tweede vrouw Maria van Bosman blijft in Augustinusga (bij haar stiefzoon op de state?) wonen tot haar dood in 1763. Vrijwel zeker erft de oudste zoon Arent de state namelijk meteen bij het overlijden van zijn vader in 1712 en niet zijn stiefmoeder Maria. Hij staat in ieder geval in het stemkohier van 1728 als eigenaar en gebruiker geregistreerd van de nummers 14 en 15 en al zijn kinderen worden in Augustinusga geboren. Arent was grietman van Achtkarspelen, Volmacht ten Landsdage, Gecommitteerde Staat in het Mindergetal, Gecommitteerde voor de Rekenkamer, etc. Hij overlijdt al in 1740 en zijn weduwe jkvr. Ansckje Doys blijft tot haar dood op 11 januari 1765 in Augustinusga wonen. Na het overlijden van zijn vader erft zoon Aulus van Haersma de state. Hij overlijdt kinderloos op 29 november 1763 waardoor de state in handen komt van zijn jongste broer Eelco van Haersma junior. De state is nog in welstand in 1785, want de "Tegenwoordige Staat" vermeldt: "[...] op welke laatste plaats verscheiden Grietslieden uit het geslacht van Haersma hebben gewoond". In 1832 is “President Regter” Martinus van Vierssen eigenaar en het terrein rond het grote huis wordt betiteld als “Plaisier Bosch”. In 1844 geeft Eekhoff op zijn kaart van Achtkarspelen dit perceel aan met het teken voor "Voormalige Staten en Kloosters" met de naam Gaikema! Ook op de kaart van Schotanus uit ca. 1780 prijkt op die plek de naam Gaikema. Uit het stemkohier blijkt echter duidelijk dat dit SC14 en SC15 zijn, voorheen eigendom van de fam. Van Haersma. Op het naastgelegen terrein van SC16, ten oosten van SC15 en dichter bij het dorp, prijkt de naam Siccama, maar dát was voorheen eigendom van Orselosina van Grovestins en Osebrant Clant en zou dus Gaikema geweest moeten zijn, dat voor 1844 al gesloopt was. A. Lycklana à Nijeholt schrijft in 1884: "Te Augustinusga in die Grieteny vond men SiccamaState, dat voor ongeveer 25 jaren is gesloopt, welke State ik nog zeer goed heb gekend, en waar ik als jongen de mooije wapens van Siccama en v. Eysinga op de schoorsteenmantels zoo zeer bewonderde. Het frontespice met een trapgevel boven het middelste gedeelte van den voorgevel liet aan eene stichting van de 16e eeuw denken". (In: Jaarboekje van den Frieschen Adel in verband tot de Ridderschap van Friesland.) Deze korte beschrijving correspondeert niet met de tekening van Stellingwerf die algemeen als Siccama State wordt vermeld en waarop een vroeg 18e eeuws huis te zien is. Onder de andere tekening van Stellingwerf staat de naam Smeetsma State, een naam die verder niet in de annalen van Augustinusga voorkomt. Aanvullend staat vermeld: "behoort vrouwe Orselosina van Grofstins en Jonker Osebrant Clant". Die tekening past echter precies op bovenstaande beschrijving uit 1884. De tekening die algemeen als Siccama State wordt betiteld is vrijwel zeker van de State of landhuis Oosterburen, dat jonger is.
Bewoners	1482 Harco Siccama 1511 Atte Siccama - 1545 Ritske Attes Siccama ca 1545 - 1576 Wyt(se) Ritskes Siccama 1576 - 1621 Eeltze Wytses Siccama 1640 Cornelis van der Voordt, eigenaar en gebruiker 1698 Livius van Scheltinga eig, Jan Johannes Hiemersma gebr. 1700 - 1712 "De Ed. hr. Eelco van Haersma" 1712 - ? Maria van Bosman (weduwe van Eelke van Haersma) 1728 grietman Arent van Haersma eig. & gebr. 1740 - nov 1763 Aulus van Haersma 1832 Martinus van Vierssen
Huidige doeleinden	De state is rond 1860 afgebroken, op het terrein staan nu woningen.
Opengesteld	n.v.t.
Foto's
Verantwoording	Tekst: Jan Leemburg Bronnen: Voorouders van Hans en Carin Schripsema Website van de familie Ywema Genealogie Kuipers "Nederlands Patriciaat" "Tegenwoordige Staat van Friesland" "Stads en Dorpskroniek van Friesland" van dr. Wumkes "Nieuwe Atlas van de Provincie Friesland" door W. Eekhoff, 1849-1859 Aantekeningen archief Jan Leemburg A. Lycklama à Nijeholt, In: Jaarboekje van den Frieschen Adel in verband tot de Ridderschap van Friesland, 1885 Afb. 1: vermoedelijk R. Univ. Bibliotheek Leiden c.q. Website Geheugen Van Nederland Afb. 2: atlas van Friesland door Schotanus à Sterringa op Hisgis Afb. 3: "Nieuwe Atlas van de Provincie Friesland" door W. Eekhoff, 1840-1859