Talmahuis te Veenwouden

Ligging	In Veenwouden, gemeente Dantumadeel, heb je 2 Talmahuizen, de ene heet ook wel "villa de Clerc" en werd later Talmarustoord genoemd. Dit huis staat schuin tegenover de Schierstins. Het andere Talmahuis stond enkele honderden meters daar vandaan.
Ontstaan	Het huis werd in 1898 gebouwd.
Geschiedenis	Het huis is één van de jongste woonresidenties van een aristocraat. Het werd gebouwd in 1898 in opdracht van Pieter de Clerq (1849-1934), een Amsterdamse bankier. Hij was één van de laatste vertegenwoordigers van een aristocratische leefwijze, die in de negentiende eeuw verdween. In een periode waar de rol van adel en patriciaat was uitgespeeld, verwierf hij uitgestrekt grondbezit, onder andere bij Midlum, Witmarsum en Schettens, en ging hij als een patriarchaal heerser om met zijn pachters. Hij leerde Fries en was aktief in verschillende besturen van Friese gezelschappen. Ook stimuleerde hij de kontakten met Friezen in Duitsland en Denemarken. Hij deed veel voor Veenwouden, maar dit verhinderde niet dat het gemeentebestuur van Dantumadeel de belastingen omvormde tot een progressief systeem, waardoor grootgrondbezitters veel meer moesten betalen. Hierna vertrok hij gedesillusioneerd uit Friesland. Een paar jaar later werd het Talma-rustoord in zijn huis gevestigd. Het gebouw werd toen ook met een zijvleugel uitgebreid. Later heeft het gebouw ook nog dienst gedaan als politieschool. Het huis werd in 1898 gebouwd door de Leeuwarder architect H.H. Kramer (1850-1934) in een stijl en een omvang die de welstand van de opdrachtgever uitstraalde. De villa bestaat uit een rechthoekig hoofdgebouw van twee bouwlagen, met een afgeknot schilddak en twee lagere vleugels. Het gebouw is rijk versierd met details in neo-renaissance stijl. Het interieur is meerdere malen aangepast aan de diverse funkties, maar de buitenzijde heeft nog zijn oorspronkelijke gedaante. Alleen aan de zuidoostzijde heeft de al genoemde uitbreiding plaatsgevonden. Enkele honderden meters daar vandaan stond nog een Talmahuis. Dit huis was ook in gebruik als verpleeghuis. Dit huis stond precies in de bocht van de Stinsweg. Op 5 februari 1958 brak 's avonds om ongeveer half 6 brand uit in dit huis. Ondanks de hulp van omwonenden en arbeiders die uitstapten uit een trein die onderweg was van Leeuwarden naar Zwaagwesteinde en stopte, brandde het huis tot de grond toe af. In 1967 werd hier een dokterswoning annex apotheek gebouwd.
Bewoners	1898 Pieter de Clerq 1928 verpleeghuis
Huidige doeleinden	Het huis is (ergens in de jaren 80 van de vorige eeuw) verbouwd tot appartementencomplex en is nu in bezit van woningcorporatie "Thus wonen". Het andere Talmahuis is in gebruik als dokterswoning.
Opengesteld	Beide gebouwen zijn niet vrij toegankelijk.
Foto's
Bronnen	Tekst: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992 de heer R. Ytsma de heer J. Bijlstra Foto 1: Site van Renze Ytsma Foto 2: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992 Foto 3 en 4: Site van Renze Ytsma