Walburga State te Sexbierum

Ligging	Walburgastate lag oorspronkelijk in Pietersbierum, maar door wijziging van de dorpsgrenzen staat de State nu in Sexbierum, gemeente Barradeel.
Ontstaan	Het huidige huis werd in 1857 gebouwd.
Geschiedenis	Op de kaart van Eekhoff uit 1852 is op het terrein waar het huidige Walburga state enkele jaren later verrees een soort van park getekend met op het noordelijke deel een vrij klein gebouw. Dat moet het oude woonhuis zijn dat nog aan de noordkant van de Hearewei staat. Gezien de bouwstijl is dit voormalige koetshuis ouder dan de ‘state’ en behoorde qua stijl en uitstraling bij een villa of kleine buitenplaats van enige allure: de voorganger van het huidige grote huis. Deze plek heeft een vrij oude adellijke historie, want volgens het stemkohier van Pietersbierum is in 1640 het perceel (dat toen veel groter was dan nu) met nog een hoeveelheid landerijen (SC 20) eigendom van Jhr. Keimpo van Donia. Gebruiker is dan Gerben Gerbens die in het stemkohier de toevoeging “de olde” meekrijgt. Volgens het floreenkohier uit het jaar 1700 is dan “de hr. grietm. Goslinga” eigenaar. Dat zal ongetwijfeld jonkheer Sicco van Goslinga zijn geweest die van 1688 tot 1732 grietman van Franekeradeel is geweest en op Sickema state te Herbaijum woonde. Meile Dirks is dan de gebruiker van de 40 pondemaat land die er dan bij hoort en er moet 15 gulden belasting voor worden betaald. Van Goslinga heeft het blijkbaar op zeker moment verkocht, want in 1728 staan de zeer welgestelde Suffridus (Sjoerd) Westerhuys en zijn vrouw Titia Bogarda te boek als eigenaren. 1) In 1832 is het eigendom van de erven Carel Emilius Els baron Collot d’Escury die op Klein Hermana te Minnertsga had gewoond en op 27 januari 1828 te Leeuwarden was overleden en eigenaar was geweest van ongeveer een derde van het oppervlak van de toenmalige grietenij/gemeente Barradeel. Volgens een artikel in “Maandblad Barradiel meiinoar ien, augustus 1980” was het in 1847 eigendom van boer J. J. Tuininga die het in dat jaar verkocht zou hebben aan burgemeester H.B. van der Haer die het op zijn beurt in 1854 had verkocht aan een burgemeester Manger Kats die het vervolgens in 1857 overgedragen zou hebben aan Tjalling Minne Watze Els baron Collot d'Escury, de toenmalige burgemeester van Barradeel. Deze Tjalling Minne Watze Els baron Collot d'Escury was echter de jongste zoon uit het tweede huwelijk van Carel Emilius Els baron Collot d’Escury met Anna Clara Electa Walburga barones van Asbeck en daardoor een van de in 1932 vermelde erfgenamen. Hij was bij de dood van zijn vader nog geen 3 jaar en zijn moeder zal vermoedelijk tot haar dood in 1851 de nalatenschap van haar man hebben beheerd en daarna zal pas de boedelverdeling hebben plaatsgevonden. Gezien de enorme rijkdom van deze familie mag worden aangenomen dat zij dit goed niet hebben verkocht om het enkele jaren later weer terug te kopen. Mogelijk hebben bovengenoemde boer en burgemeesters het toenmalige en blijkbaar representatieve huis gehuurd en bewoond, maar ze zullen het niet in eigendom hebben gehad. Volgens een gevelsteen in de achtergevel is de eerste steen van het huidige pand gelegd door de 5-jarige dochter van de burgemeester Anna Clara Electa Walburga Els barones Collot d'Escury op 20 augustus 1857op 20 augustus 1857. De buitenplaats krijgt dan de roepnaam van de moeder van Tjalling en van zijn oudste dochter: Walburga state. In de tweede helft van de 19e eeuw trekken de meeste grootgrondbezitters en politici weg van het platteland of zelfs helemaal uit Friesland. Zo ook de leden van de familie Els Collot d’Escury. Vermoedelijk vanwege de opvoeding en scholing van de beide dochters woont Tjalling met zijn gezin permanent in Leeuwarden. Hij besluit blijkbaar dan ook in 1873 Walburga state van de hand te doen aan dokter P.A. Lammerts van Bueren die op 29 mei 1873 van Sexbierum naar Pietersbierum kwam. Na het overlijden van dokter Lammerts van Bueren op 23 januari 1901 is het pand vermoedelijk in het openbaar verkocht. De nieuwe eigenaar werd Auke Lettinga, toentertijd gemeentearchitect. Of dit in opdracht van het toenmalige gemeentebestuur is geweest met het doel het pand als gemeentehuis aan te kopen, is een gissing die niet door feiten kan worden gestaafd. Bij de motivatie tot aankoop van het gebouw door de gemeente, voeren b. en w. in maart 1902 echter het agument aan dat wanneer er één gebouw is in het centrum van de gemeente dat geschikt is als gemeentehuis, het zeer zeker dít gebouw is. Het is solied (aldus b. en w.) en kan door zijn indeling gemakkelijk vertimmerd worden. Nu het te koop wordt aangeboden voor 6.500 gulden terwijl de werkelijke waarde op ƒ 12.000,- wordt geschat, bestaat er bij b. en w. geen twijfel of de raad zal zeer zeker tot aankoop besluiten. De verbouw- en inrichtingskosten worden geschat op ƒ 5.000,- zodat voor een bedrag van ƒ 11.500,- een „nieuw" gemeentehuis kan worden verkregen. De raad besluit dan ook tot aankoop en het gebouw wordt op 19 november 1902 door de bewoners ontruimd en vervolgens tot gemeentehuis ingericht. Vanaf 1909 is de gemeente Barradeel in het huis gevestigd en tot de gemeentelijke herindeling van 1984 blijft het in gebruik als gemeentehuis. Tot 2008 was het huis eigendom van de familie Oswald, die naast het gebruik als woonhuis, er ook een "bêd en brochje" in hadden ondergebracht. In 2008 werd het huis aangepast voor de vestiging van een Thomashuis. Dat is een huis waar mensen met een verstandelijke beperking zelfstandig (onder begeleiding) kunnen wonen. Waarschijnlijk wordt het huis daarbij weer in oude staat teruggebracht. Walburga State is een huis met een diepe tuin en oprijlanen. Het huis heeft een neoclassicistische bouwstijl met een drie raamvakken brede middenopbouw en een flauw hellend dak. De zijvleugels hebben afgeknotte schilddaken. 1) Zie over hen *Hottinga State te Pietersbierum. Zij waren eigenaren van ondermeer de states, buitenplaatsen en stadshuizen Westerhuis te Marrum, Oud- en Nieuw Herema te Tzum, Donia en (de voorganger van) Walburga te Sexbierum, Ropta te Wijnaldum, Jelgersma te Firdgum, Hottinga, Fetza en Lieuwma te Pietersbierum, in 1728 de helft van Hibbema te Oosterbierum en het Martenahuis in Franeker.
Bewoners	1640 Jhr. Keimpo van Donia 1700 Jhr. Sicco van Goslinga 1728 Suffridus Westerhuis en zijn vrouw 1832 erven C.E. Els baron Collot d’Escury 1857 Tjalling Minne Watze Els baron Collot d'Escury 1873 P.A. Lammerts van Bueren 1901 Auke Lettinga 1902 - 1984 Gemeentehuis van Barradeel - 2008 familie Oswald 2008 Thomashuis
Huidige doeleinden	De State werd in juni 2008 verbouwd om er een Thomashuis in te vestigen.
Opengesteld	De State is niet toegankelijk.
Foto's
Bronnen	Tekst: Website over Sexbierum Website van Friesland Digitaal de heer A-J. Walda Maandblad Barradiel meiinoar ien, augustus 1980 www.hisgis.nl Foto 1, 4 t/m 6: de heer J. Leemburg Foto 2: Google Earth Foto 3: onbekend